… noon pa mang una, talos na ng mga tunay na albularyong tagalog ang bisa at halaga ng mga halamang gamot na saganang-sagana sa ating mayamang lupa.
galugad nila ang mga talampas. gubat, baybaying dagat at tabing-ilog sa paghanap at pagkuha ng mga bagay na ikagagaling ng tao.
simula ng dumating dito sa atin ang makakanlurang panggagamot o western medicine na nagsanay sa mga pamantasan o paaralan na kalimutan na ang mga katutubong halaman ng ating mga albularyo.
ni hindi nila binabanggit ng tahasan na ang mga gamot na binibili sa mga botika ay sinasangkapan ng halamang katutubo sa ating mga pulo.
ang sakit sa isip at katawan ay nagmumula sa kalawang ng buhay …
tinawag ito na cancer sa ingles, pero mas intindido ng mga albularyo ang kalawang sapagkat nakikita nila sa bakal na kinapitan ng kalawang …
alam nila na kapag konti pa lang ang kalawang, kayang-kaya itong punasan o alisin, pero kapag pinabayaan, tuluyang mawawala ang bakal at mapapalitan ng puro kalawang …
… ganyan din ang katawan at isip ng tao, bumabaho, naaagnas at nagbabagong-anyo na ang katapusan ay kamatayan.
at ang mga halamang-gamot lamang ang makakaampat ng paglaganap sa katauhan ng mga tao, sapagkat ang kalawang ay palaging nakakapit, palaging nandiyan at naghihintay lamang ng panahon para dumami.
kalawang ang tunay na dimonyo ng sangkatauhan na siyang aagnas sa ating mga isipan at katawan.
…. at first, the medical society promoted only a few medicinal plants, such as:
LAGUNDI (Vitex negundo), YERBA BUENA (Mentha cordifolia Opiz), SAMBONG (Blumea balsamifera), TSAANG GUBAT (Carmona retusa), AMPALAYA (Momordica charantia), NIYUG-NIYUGAN (Quisqualis indica), BAYABAS (Psidium guajava), AKAPULKO (Cassia alata), ULASIMANG BATO (Peperomia pellucida), and BAWANG (Allium sativum).
….. later, after realizing the continued usage of the local plants by the tagalog natives, they included in their list other plants such as:
BALANOY (sweet basis), DITA bark, SINTA herb, KINTSAY leaf, SAMPAGITA flower, IPIL-IPIL seeds, MAKAHIYA herb, APATOT fruit, MALUNGGAY bark, IKMO leaf, PAMINTA, OREGANO leaf, MAYANA leaf, GRANADA rind, ROMERO leaf, AKASYA leaf, DUHAT bark, SAMPALOK pulp, MAKABUHAY stem and leaf, LUYA or ginger, BANABA, golden shower tree (Kanya fistula), SALUYOT, MAKABUHAY and GUYABANO.
Also, ATIS, for biopesticide use; GUMAMELA, a skin salve and rejuvenator; ALIMBUYOG, antibacterial; BANAGO, antifungal; and MANGAGAW, treatment for dengue fever, among others.
….. MAKABUHAY for one, was used by the indigenous inhabitants to adorn the head of a fallen men which appeared to the catholic faithfuls as as crown of thorns.
unknown to them, this native practice of adorning the sick and wounded with MAKABUHAY was to prolong life in reality.
another is GUYABANO that cleanses the body and lessens the cancer that has multiplied from within.
….. there is a lot more medicinal plants used by our tagalog ancestors:
among them are GUGO, already quite popular as a hair wash; LAWAT, another skin and hair nourisher; GOTUKOLA, a known rejuvenator and germicide; SILING LABUYO, an ingredient in salves to ease arthritis pain; ILANG-ILANG, a well-known fragrance; patchouli or KABILING;
another fragrance and possible hair grower; and NEEM, LEMON GRASS and PAMINTA or black pepper–all known biopesticides, including herba buena, balbas-pusa, luyang dilaw, saluyot, tanglad, takip kuhol at marami pang iba.
….. ang masakit nito, ang mga pangalan ng mga halamang-gamot sa katagalugan ay pinalitan nila …
hindi na nila maalaala ang simulang tagalog na pangalan ng mga ito dahil ang ginamit na pangsulat sa kanilang mga aklat ay alpabetong romano, isinantabi ang baybaying tagalog na hindi nila kayang arukin at intindihin …
….. kaya heto tayo ngayon, walang mga sariling pinagmulan, mga taong walang alam, mga nilalang na walang pagkakakilanlan … mga paganong mangmang.
parasapinga 